Гаворым правільна

 Гаворым правільна

Параўнальны слоўнік пастаноўкі націску ў беларускай і рускай мовах

Абру´ч	о´бруч	каршу´н	коршун
абу´тнік	обувщи´к	кі´шка	кишка´
адзіна´ццаць	оди´ннадцать	ко´клюш	коклю´ш
адкрыццё´	откры´тие	ко´льца	кольцо´
аку´нь	о´кунь	крапіва´	крапи´ва
а´рышт	аре´ст	ло´пух	лопу´х
асака´	осо´ка	малы´	ма´лый
баро´даўка	борода´вка	марынава´ны	марино´ванный
безвыхо´дны	безвы´ходный	ме´зенец	мези´нец
біту´м	би´тум	металу´ргія	металлургия´
бо´сы	босо´й	набо´жны	на´божный
валё´нкі	ва´ленки	мы´сленне	мышле´ние
ве´зці	везти´	навіна´	но´вость
во´льха	ольха´	насме´рць	на´смерть
во´севы	осево´й	наспе´х	на´спех
вуго´р	у´горь	не´сці	нести´
ву´да, ву´ду	у´дочка, у´дочку	ніку´ды	никуда´
вы´падак	слу´чай	падве´сны	подвесно´й
вярба´	ве´рба	палігра´фія	полиграфи´я
гліня´ны	гли´няный	паро´ўну	по´ровну
грамадзя´нін	граждани´н	паслане´ц	посла´нец
губча´ты	гу´бчаты	пасяджэ´нне	заседа´ние
гуру´	гу´ру	пахму´рны	па´смурный
дасы´та	до´сыта	першынство´	пе´рвенство
дачы´ста	до´чиста	пры´від	привиде´ние
дзе´яч, дзяя´чка	де´ятель, де´ятельница	рэ´мень	реме´нь
до´лата	долото´	рэ´шата	решето´
загаво´р	за´говор	садавіна´	фру´кты
зало´чаны	золочё´ный	слі´на	слюна´
заспа´ны	за´спанный	спі´на	спина´
за´сцежка	застё´жка	сталя´р	сто´ляр
за´тычка	заты´чка	стары´	ста´рый
знаха´р	зна´харь	трэ´сці	трясти´
і´каць	ика´ть	ты´гравы	тигро´вый
імя´	и´мя	упры´сядкі	вприся´дку
інду´стрыя	индустри´я	фурма´н	изво´зчик
йагу´рт	йо´гурт	хрысція´нін	христиани´н
каме´нны	ка´менный	чатырна´ццаць	четы´рнадцать
кано´плі	конопля´	шаўко´вы	ше´лковый
карабе´ль	кора´бль	ярына´	яровы´е

                                                                               

Будова сінтаксічных канструкцый у беларускай і рускай мовах

Руская мова	Беларуская мова
Насмехаться, смеяться, издеваться, шутить над (кем-чем?) (над+Т.п.)	Кпіць, смяяцца, здзекавацца, жартаваць з (каго-чаго?) (з+Р.скл.)
Поехать на мельницу (на+В.п.)	Паехаць у млын (у+В.скл.)
Поехать на зароботки (на+В.п.)	Паехаць у заробкі (у+В.скл.)
Жениться на (ком?) (на+П.п.)	Жаніцца, жаніць з (кім?) (з+Т.скл.)
Зарабатывать на стороне	Зарабляць збоку
Создан по образцу	Створаны на ўзор
По выбору	На выбар
Обращаться по адресу	Звярнуцца на адрас
Идти по самому берегу	Ісці ўздоўж самага берага
Дым идёт по ветру	Дым ідзе з ветрам
Разговаривать по телефону	Гаварыць па тэлефоне
По направлению к реке	У кірунку да ракі
По выходным дням, по праздникам	У выхадныя дні, у святы
Грустить по (кому-чему?); тосковать о (ком-чём?) (по,о+П.п.)	Сумаваць па (кім-чым?) (па+М.скл.)
Печалиться по случаю	Смуткаваць з прычыны, з нагоды
По делам	Па справах
Судить по итогам	Меркаваць па выніках
По всем направлениям	На ўсіх накірунках
Распределить по группам	Размеркаваць па групах
Встречаться по вечерам	Сустракацца па вечарах
Маленький по размеру	Малы памерам
Стрелять по бандиту	Страляць у бандыта
Жить по соседству	Жыць у суседстве
Прятаться по углам	Хавацца ў вуглы
Снег с лапоть	Снег па лапцю
Бить, стучать по (кому-чему?)	Біць, стукаць па (кім-чым?)
Идти по городу	Ісці па горадзе
По моему мнению	На маю думку
По моему зову	На мой кліч
Не в шутку	Не на жарты
Дом в пять этажей, комнат	Дом на пяць паверхаў, пакояў
В пять часов	А пятай гадзіне
Километрах в пяти от города	Кіламетраў за пяць ад горада
Мне в пользу	Мне на (каго-што?) карысць
2,3,4 раза в неделю (в+В.п.)	2,3,4 разы на тыдзень (на+В.скл.)
Несколько раз в неделю (в+В.п.)	Некалькі разоў на тыдзень (на+В.скл.)
Во весь рост	На ўвесь рост
Во всю силу	На ўсю моц
Сказать во весь голос	Сказаць на поўны голас
Лет около сорока	Гадоў каля сарака
Учитель за работой	Настаўнік працуе
Смотреть за (кем-чем?) нею (за+Т.п.)	Догляд, даглядаць (каго-што?) яе (В.скл.)
Ухаживать за (кем?) девушкой (за+Т.п.)	Заляцацца да (каго?) дзяўчыны (да+Р.скл.)
Сходить за (кем-чем?) (за+Т.п.)	Схадзіць па (каго-што?) (па+В.скл.)
Ходить за ягодами, дровами, свёклой, тмином, орехами (за+Т.п.)	Хадзіць у ягады, дровы, буракі, кмен, арэхі (В.скл.)
Не выполнить из-за (кого-чего?) лени (Р.п.)	Не выканаць праз (каго-што?) ляноту (В.скл.)
Лепить из (чего?)	Ляпіць, рабіць з (чаго?)
Говорить сквозь смех	Гаварыць  праз смех
Увидеть сквозь туман, слёзы	Убачыць праз туман, слёзы
Заботься о птицах	Клапаціцца пра птушак
Думать, мечтать о (ком-чём?) счастье	Думаць, марыць пра (каго-што?) шчасце
Не было о чём говорить	Не было пра што гаварыць
Споткнуться о пень	Спатыкнуцца на камень
Жить с родителями	Жыць пры бацьках
С обеих сторон дороги	Абапал (паабапал) дарогі
Жить у самого моря	Жыць каля самага мора
Поехать к брату	Паехаць да брата
Дорога к славе	Дарога да славы
Повернуться к (кому-чему?)	Павярнуцца да (каго-чаго?)
Не к кому обратиться	Няма да каго звярнуцца
Солнце клонится к лесу	Сонца хіліцца  на лес
Повернуться к (кому?)	Павярнуцца да (каго?)
Не к месту	Не да месца
Прикоснуться к (кому-чему?)	Дакрануцца да (каго-чаго?)
Избавиться от (кого-чего?) прошлого	Пазбыцца (каго-чаго?) былога
Отречься от земли	Выракацца зямлі
Видеть своими глазами	Бачыць на свае вочы
Слышать своими ушами	Чуць на свае вушы
Вдохнуть полной грудью	Уздыхнуць на поўныя грудзі
Благодарить (кого-чего?) (В.п.)	Дзякаваць (каму-чаму?) (Д.скл.)
Прощать (кого-что?) (В.п.)	Дараваць (каму-чаму?) (Д.скл.)
Заведующий (чем?) библиотекой (Т.п.)	Загадчык (чаго?) бібліятэкі (Р.скл.)
Более сорока лет (Р.п.)	Больш за сорак гадоў (за+В.скл.)
Одолжить нож (В.п.)	Пазычыць нажа (Р.скл.)
Что касается меня	Што да мяне
Болеть (чем?) (Т.п.)	Хварэць на (што?) (на+В.скл.)
Удивляться, дивиться (кому-чему?) (Д.п.)	Дзівіцца, падзівіцца з (каго-чаго?) (з+Р.скл.)
Разжиться деньгами	Узбіцца на грошы
Испытать (кого-что?) беду, голод, утрату	Спазнацца з (кім-чым?) бядою, голадам, стратай
Льстить начальнику	Ліслівіць перад начальнікам
Допечь, донять (кого?)	Дапячы (каму?)
Любоваться (кем-чем?)	Любавацца (кім-чым?)
Топить, истопить,растопить, протопить (что?) печку	Паліць, выпаліць, прапаліць, падпаліць у (чым?) печы
Вспомнить (кого-что?), о (ком-чём?)	Успомніць (каго-што?), пра (каго-што?)
Говорить, спрашивать о (ком-чём?)	Пытацца пра (каго-што?), аб (кім-чым?)
Забыть о (ком-чём?) вечере	Забыцца на, пра (каго-што?) вечар
По закону	У адпаведнасці з законам, паводле закона
По сообщению радио	Паводле паведамлення радыё, згодна з паведамленнем радыё
Отличаться по значению	Адрозніваецца значэннем, па значэнні
Идти по лесу	Ісці лесам, па лесе, праз лес
По утрам	Раніцай, раніцамі, зранку
По весне	Увесну, вясной
Быть учителем	Быць настаўнікам, быць за настаўніка
Писать подруге	Пісаць да сяброўкі, пісаць сяброўцы
У него нога болит	Яму нага баліць, у яго хворая нага
За ценой не постоим	Цана нас не палохае, кошт гэты не палохае
Это выше моего понимания	Гэтага я не разумею, гэта непадуладна майму разуменню
Выше его	Вышэйшы за яго, чым ён, як ён
Стоять у микрофона	Стаяць пры мікрафоне, каля мікрафона
Стоять у рояля, у стола	Стаяць ля, каля раяля, ля, каля стала
К праздничному столу	На святочны стол, да святочнга стала
Освободить по, из-за, по причине, вследствие болезни	Вызваліць з прычыны хваробы, па хваробе, у сувязі з хваробай
В связи с репрессиями	Па прычыне, у сувязі з рэпрэсіямі
Обстоит дело	Што мы маем, што да
Читать, смеяться про себя	Чытаць, смяяцца самому сабе, чытаць няголасна, ціха, шэптам
Поскольку (союз)	Як-то, а раз-то (дык), паколькі
Вода до колен	Вада да калена, па калена

Віды сувязі ў словазлучэннях

Дапасаванне	Кіраванне	Прымыканне
Пяццю сталамі	Пяць сталоў (Н., В.скл.)	Імкненне працаваць
Чацвярых вучняў	Чацвёра вучняў	Прыйсці вечарам
Дзвюх галоў	Дзве галавы	Добра гаварыць
Чатырох зубоў	Чатыры зубы	Пісаць стоячы